GÜNEŞ SİSTEMİ

 

            Merkezinde Güneş'in  bulunduğu çekim alanında hareket eden gezegenler ve gezegenler  arası sisteme  Güneş Sistemi denir. Güneş Sistemi , merkezinde  Güneş'in   bulunduğu  eliptik  yörüngede  hareket eden   dokuz  gezegenden  oluşur. Gezegenler  adlarını eski yunan  tanrı  ve  tanrıçalarından  almıştır. Gezegenler  başlıca iki gruba ayrılır. Dünya' ya benzeyen gezegenler ve Jüpiter'e benzeyen gezegenler. Dünya' ya   benzeyen gezegenler içten dışa doğru  Merkür, Venüs, Dünya, Mars. Jüpiter'e benzeyen gezegenler içten   dışa doğru Jüpiter, Satürn, Uranüs, Neptün, Pluton. Dünya' ya benzeyen gezegenler Güneş etrafındaki     turlarını 100-690 gün arasında tamamlarlar. Jüpiter'e benzeyen gezegenler' in bir turu ise yıllarca   sürer. Dünya' ya benzeyen gezegenler küçük ve katı maddelerden oluşurken, Jüpiter'e benzeyen gezegenler   büyük ve gaz halindeki maddelerden oluşmuşlardır. Mars ile Jüpiter arasında büyük bir boşluk   bulunmaktadır. Bu boşlukta asteroidler adını verdiğimiz taş ve demir bloklarından oluşan küçük    gezegenler  bulunmaktadır.

 

GEZEGENLER

   

MERKÜR 

         Güneş'e en yakın ve  Pluton'dan sonra en küçük gezegendir. Ekvator çapı yaklaşık 4878 km; Güneş'e maksimum uzaklığı 5800000 km  minimum uzaklığı 45900000 km; Dünya'ya maksimum uzaklığı 220000000 km minimum uzaklığı 80000000 km dir. Kütlesi Dünya' nın 1/8'i kadardır. Ortalama yoğunluğu Dünya ile aynıdır. Kendi etrafında 58, Güneş etrafında  88 günde döner. Gündüz sıcaklık 730°C 'ye kadar çıkar. Gece ise 130°C 'ye kadar düşer. Günlük sıcaklık farkı en fazla olan gezegendir. Merkür'ün çok ince hidrojen atmosferi vardır. Yüzeyi Ay'ın yüzeyine benzer. Binlerce krater vardır. Ayrıca Merkür'de faylar tespit edilmiştir.

                             

 VENÜS

           Güneş'e en yakın ikinci gezegendir. Ekvator çapı yaklaşık 12104 km ; Güneş'e maksimum uzaklığı 109000000 km; Dünya'ya maksimum uzaklığı 258000000 km dir.Kütlesi Dünya'nın 4/5'i kadardır. Kendi etrafında 243, Güneş etrafında 224 günde döner. Sıcaklık 450°C  kadardır. Halk arasında "çoban yıldızı" olarak bilinir. Gökyüzünde parlak bir kurs olarak görünür. Atmosferin %96sını karbondioksit gazı oluşturur. Bundan dolayı basınç, Dünya basıncının 96 katıdır. Atmosfer  Güneş'ten gelen ışığın %70 kadarını yansıtır. Venüs bu nedenle parlak görünür. Venüs'te gökyüzü karanlıktır. Yüzeyi oldukça engebelidir. Yükseklikleri genelde fazla değildir.Ancak yükseltisi 12000m yi bulan ovaları vardır.Ayrıca yüksekliği 10000m yi bulan volkanları vardır.

 

DÜNYA

          Güneş sisteminin dokuz gezegeninden biridir. Güneş'e 149.000.000 km  uzaklıkta olup yarıçapı 6.377 km’ dir. Dünya’ nın  %71 su’ dur. Yoğunluğu  5.5 dur. Atmosfer’ inin %78’i  azot’ tur. Dünya’ nın en yüksek noktası 8878 m  ile Everest Tepesidir. Dünya’ nın en alçak noktası 10.900 m ile Mariana Çukurudur. Kendi etrafında 24 saatte, Güneş etrafında 365 günde  döner. 23°27¢ lık dönme ekseni eğimine  sahiptir Bir uydusu vardır. Dünya’ nın uydusu olan Ay, Dünya etrafında 29 saatte döner.

 

 MARS

          Güneş’e uzaklık bakımından dördüncü sıradadır. Güneş'e 228.000.000 km  uzaklıktadır. Kendi etrafında 24 saat 37 dakika, Güneş etrafında 687 günde  döner. Çapı 6.787km’dir. 24°’lik dönme ekseni eğimine  sahiptir. Atmosfer’ inin %95’i  karbondioksit’tir. Atmosfer oldukça seyrektir,basıncı %1 kadar Dünya Atmosfer’ inden daha azdır. Gündüz sıcaklık en fazla 30°C iken gece -75°C’ ye kadar düşer. Mars kırmızı veya turuncu renkte  görünür. Buna uygun olarak adını savaş tanrısı Mars’tan almıştır. Mars’ın iki küçük  uydusu vardır. Bunların  adı “Phobos” ve “Deimos” tur. Mars’ın  yüzeyi en yükseği 25 km’ yi  bulan kraterler,ovalardan oluşmuştur. Toprak rengi kırmızıdır çünkü toprakta demiroksit bulunmaktadır. İnsan yaşamına en uygun gezegendir.

 

                                                   

 JÜPİTER

          Güneş Sisteminin en büyük gezegenidir. Dünya’ nın 318 katı büyüklükte bir Güneş Sistemi gibidir. . Kendi etrafında 9 saat 50 dakika, Güneş etrafında 11 yılda döner. Hemen hemen tüm oluşumu hidrojen ve helyumdur. Onbeş uydusu vardır. Jüpiter’in en ilginç yanı , bilinen soğuk yani yanmayan toplanmış en büyük hidrojen kütlesi olduğudur. Jüpiter’in yerden de gözlenebilen oldukça aktif ve karmaşık yapı gösteren iki bandı vardır. Uzay araçlarının gönderdiği asıl şaşırtıcı bilgi ekvator çevresinde  30-40 km  kalınlığına  sahip  bir halkanın bulunmasıdır. Manyetik alanı Dünya’ nın 20-30 katı olduğu ölçülmüştür.

 

SATÜRN

          Güneş Sisteminin ikinci büyük gezegenidir. Çevresindeki halka ona son derece görkemli bir görünüm verir. Bu halka milyonlarca küçük parçacıktan oluşur. Ekvator çevresinde bulunan bu halka içten  dışa  doğru  7 bölümden oluşur. En dıştaki halka 275.000 km  çapındadır. İçteki halka daha zayıftır. Buna “Crepe Halkası” denir. Satürn’ün yüzeyi Jüpiter gibi katı değildir, kalın bir atmosfer tabakasıyla kuşatılmıştır. Atmosferi hidrojen ve helyumdan oluşur.Ekvator çapı 120.660 km dir.  Güneş'e 1.511.000.000 km Dünya’ya 1.650.000.000 km dir. 27° lik dönme ekseni eğimine  sahiptir. Kütlesi Dünya’nın  95 katıdır. Ortalama sıcaklığı -150°C dir.Yirmi uydusu vardır. En büyük uydusu olan “Titan” Ay’dan daha büyüktür.

       


URANÜS

          Güneş Sisteminin ikinci büyük gezegenidir. Güneşe maksimum uzaklığı 3.000.000.000 km Dünya’ ya 3.1500.000.000 km dir. Ekvator çapı 50.800 km dir. Sıcaklığı -220˚C dir. Kendi etrafında 16 saat 48 dakika, Güneş etrafında 84 yıl 7 günde  döner. Önce yıldız, daha sonra disk göstermesiyle kuyruklu  yıldız  sanılan Uranüs’ü 1871’de William Herschel gezegen olarak keşfetti. Onaltı uydusu vardır. Etrafını çevreleyen 10 halkası vardır. Kütlesi Dünya’nın  14.5 katıdır.

 

NEPTÜN                                             

           Güneş’e en uzak ikinci gezegendir. Uranüs’ün beklenmeyen keşfine karşılık Neptün başlangıçta   kurumsal olarak varolması gerektiği hesaplandı ve ilk kez 1846’da J.Galle tarafından gözlemlendi. Güneşe  uzaklığı 4.500.000 km Dünya’ ya 4.500.000.000 km dir. Ekvator çapı 48.600 km dir. Kendi etrafında 15 saat 48 dakika, Güneş etrafında 164,5yıl döner. Sekiz uydusu vardır. Etrafını çevreleyen 5 halkası vardır. Kütlesi Dünya’nın   17.25  katıdır.

                                                       

PLÜTON

            Güneş’e en uzak gezegendir. Plüton, Neptün  gibi kurumsal olarak varolması gerektiği hesaplandı daha sonra uzun süren gözlemler sonucu  bulundu. Plüton’un özellikleri diger gezegenlerden farklıdır. Güneşe  uzaklığı 5.913.000.000 km  Ekvator çapı 3.500 km dir. Kendi etrafında 6,5 günde, Güneş etrafında 248,5 yıl döner. uydusu ve halkası yoktur. Kütlesi   yaklaşık Dünya    kadardır. Sıcaklığı yaklaşık -233˚C’dir