Saydam ortamda hareket eden isigin herhangi bir yüzeye çarpip geri dönmesine yansima denir. Yansima olayinda isigin hizi, frekansi, rengi yani hiçbir özelligi degismez. Sadece hareket yönü degisir.

Saydam ortamda hareket eden isigin herhangi bir yüzeye çarpip geri dönmesine yansima denir. Yansima olayinda isigin hizi, frekansi, rengi yani hiçbir özelligi degismez. Sadece hareket yönü degisir.

Bir yüzeyle 90° lik açi yapan dikmeye yüzeyin normali denir. Gelen isinla normal arasindaki açiya gelme açisi (a), yansiyan isinla normal arasindaki açiya da yansima açisi (b) denir.

Yansimanin iki yasasi vardir:

1. Gelen isin, normal ve yansiyan isin ayni düzlemdedir.

2. Gelme açisi yansima açisina esittir. (a = b)

Isinlarin geldigi yüzey sekildeki gibi düzgün olursa, bu yüzeyin her noktasinda normaller birbirine paraleldir. Sekildeki gibi gelen isinlarin gelme açilari birbirine yansima açilari da birbirine esit olur.

Bundan dolayi yüzeye birbirine paralel gelen isin demeti, yüzeyden de birbirine paralel olarak yansir. Bu yansimaya düzgün yansima denir.

Eger yüzey sekildeki gibi düzgün degilse, yüzeyin bütün noktalarindaki normaller farklidir. Yüzeye paralel gelen isinlarin gelme açilari yansima açilarina esit olmaz. Bu yansimaya daginik yansima denir.

Görüntü Olusumu

Herhangi bir cismi görebilmek için, cisimden yayilan isinlarin göze gelmesi gerekir. Cisimden çikan isinlar dogrudan göze gelirse cisim görülür.

Eger cisimden çikan isinlar, yansima veya kirilma sonucu göze gelirse algilanan sey cismin görüntüsü olur.

Sekildeki K noktasal cisminin görüntüsünü bulmak için iki isin kullanmak yeterlidir. Bu isinlar yansima kurallarina göre yansitilir. Isinlarin uzantilarinin kesistigi yerde görüntü olusur. Bu görüntü aynaya dik gönderilen isinin uzantisi üzerinde olmak zorundadir.

Eger cisim sekildeki gibi ise K ve L noktalarinin ayri ayri görüntüleri bulunur ve bu K", L" görüntü noktalari birlestirilerek K, L cisminin görüntüsü bulunur.

Görüntünün Özellikleri:

Yansiyan veya kirilan isinlarin kendileri kesisirse görüntü gerçek, uzantilari kesisirse görüntü zahirî (sanal) olur.

Zahiri görüntüler her zaman görünen görüntülerdir. Gerçek görüntüler ise, perde üzerine düsürülerek, degisik noktalardan görülebildigi gibi, gerçek görüntüden göze gelen isinlar nedeniyle de perde olmadan da görülebilirler.

Düzlem Aynada Görüntü ve Özellikleri:

Sekildeki gibi noktasal bir cisimden çikan isinlar, düzlem aynada yansiyor ve uzantilarinin kesistigi yerde görüntü olusuyor.

Buna göre, düzlem aynada olusan görüntü;

• Zahirîdir.
• Aynaya olan uzakligi, cismin aynaya olan uzakligina esittir.
• Boyu, cismin boyuna esittir.
• Cisme göre sagli solludur. Sag elimiz, görüntümüzün sol elidir.
• Aynaya göre simetriktir.

Yukaridaki sekilde cismin aynaya dik uzakligi yoksa aynanin uzantisi alinir. K cisminin bu uzantiya göre simetrigi olan K" görüntüsü bulunur.

Görüs Alani

Bir düzlem aynanin iki kenarina gözden gönderilen isinlar aynada yansir. Yansiyan bu isinlar ile ayna arasinda kalan alana görüs alani denir. Bu yansiyan isinlarin üzerinden geçtigi noktalar ve bu isinlar arasinda kalan noktalari görebilmek mümkündür.

Saydam olmayan küresel cisimlerin görüntülerinin arkasinda kalan noktalar görülemeyebilir. Onun için görüs alanina bakarak görülebilecek noktalar kesinlikle bunlardir diye söylemek hatali olabilir.

Sekilde G noktasindan aynaya bakan bir gözün görüs alanini bulurken, aynanin iki ucundan normaller çizilir. Gelen isinin esit açi yaparak yansimasini bulmak için, gözün normale dik olan uzakligi belirlenir. Yansiyan isin yine normalden esit dik uzaklik olan noktadan geçer. Sekilde 1. isin L noktasindan, 2. isin da S noktasindan geçecek sekilde yansir. G noktasinin aynadaki görüntüsünü görmek için nerelerden bakilmali diye soruldugunda, görüs alani içinden bakilmali cevabi verilir.

Gelme açisini yansima açisina esit çizebilmek için, aynanin normali hatasiz çizilmelidir. Sekilde K aynasi birim karelerin köselerine yerlestirilmis ise, normal ile ayna arasindaki açinin 90° olmasi için bir kare kösegeni birlestirilerek normaller çizilir. Yan yana iki kare kösesi birlestirilerek yerlestirilen L aynasinin normali, üst üste iki kare kösesi birlestirilerek bulunur.

Düzlem Aynada Özel Durumlar

1. Düzlem aynada gerçek cismin görüntüsü her zaman zahirîdir. Cismin aynaya uzakligi, görüntünün aynaya uzakligina, cismin boyu da görüntünün boyuna esittir.

2. Bir düzlem aynaya gelen isinin dogrultusu degistirilmeden, ayna a açisi kadar döndürülürse, yansiyan isin 2a kadar döner. Sekilde normal her zaman ayna ile 90° lik açi yapar. Ayna, a açisi kadar döndürülürse normal de a açisi kadar döner. Gelme açisi a kadar büyür, dolayisiyla yansima açisi da a kadar büyür. Sonuçta yansiyan isin 2a açisi kadar sapar.

Sekilde x – y eksenleri arasinda 45° lik açiyla yerlestirilen aynada, x ekseni üzerindeki K cisminin görüntüsü y ekseninde ve K" noktasinda olusur. Ayna 45° dönderilerek y eksenine getirilirse, K" noktasi 90° dönerek K"" noktasina gelir.

3. Bir düzlem ayna isik kaynagina yaklastikça gelme açisi, dolayisiyla yansima açisi da büyür. Bu da yansiyan isinlar arasindaki alanin büyümesi demektir. Kisacasi düzlem ayna göze yaklastikça görüs alani artar. Ayna gözden uzaklastikça görüs alani azalir. Veya düzlem aynaya yaklastikça görüs alani artar, uzaklastikça görüs alani azalir.

4. Kesisen iki düzlem ayna arasindaki açi a ise aynalar arasinda meydana gelen görüntü sayisi,

                  tane olur,

Paralel iki düzlem ayna arasindaki görüntü sayisi sonsuzdur.

Alıntı:www.fizik.us